Konuşma konusundaki en önemli konulardan biri sesin doğru ve yeterli kullanılmamasıdır.Duyulmayan ya da zor duyulan bir konuşma bir işe yaramaz. Bazı kişiler utangaç oldukları için seslerini yeterince çıkarmazlar.Bazıları kibarlık olsun diye zor duyulan bir sesle konuşurlar.Bunun tam tersi yüksek sesle ya da bağırarak konuşanlar da vardır. Bu kişiler hem kendilerine fiziksel olarak zarar verirler hem de konuşmalarını dinleyen kişilere dinlenmesi zor bir gürültü olarak gelir konuşmaları. Ağzından çıkan sesi duyabilirsiniz ama ne dediğini anlayamazsınız. Sesleri yuvarlar, bazı sesleri hiç söyleyemez ya da bozarak söylerler. Yukarıda belirttiğim niteliklerde olan kişiler ne kadar bilgili olurlarsa olsunlar; daha az bilgili fakat güzel konuşan bir kişinin yanında başarılı olamazlar. Bu kişilerin kendilerini düzeltmeleri içinse daha önceki bölümlerde belirttiğim egzersizleri ve nefes alıştırmalarını yapmaları faydalı olacaktır. Bu alıştırmaları yaparken kendilerini ses kaydı yapan bir cihazla takip edip, yanlışlarını not alıp sonraki çalışmalarda bu yanlışları düzeltmeleri ; ya da bir öğretmen rehberliğinde bu çalışmaları yapmalarını tavsiye ederim.
Tüm bunların dışında kişinin çene yapısı, diş yapısı gibi fiziksel özellikleri gereği bazı sesleri söyleyemezler. Şayet bu sesler üzerinde dikkatlice çalışılırsa büyük ölçüde başarı sağlayabiliriz. Genelde bu harfleri H-R-S-Z harfleri olarak sıralayabiliriz.Bu ses cümle içinde ve cümle sonlarında geçtiğinde eğer sesleri söyleyemez ve yutarsak; güzel konuşmanın ana kaidelerinden birini ihlal etmiş oluruz.
Şimdi bu sesleri tek tek inceleyelim.
‘’H’’ SESİ :
Konuşurken birçok kişi ‘’h’’ sesini söylemez. Çok önemli bir ses olan bu sesi konuşmalarımızda mutlaka belirtmemiz gerekir. Bu sesi söyleyememek küçük bir diyafram hareketiyle ilgilidir. Diyafram küçük bir hareket yapar. Biz bu hareketi ihmal edersek ; ‘’h’’ sesi söylenmez ve ‘’Ben bir daha gideceğim’’ yerine ‘’Ben bir daa gideceğim.’’ duyulur. Maç anlatan spikerlerin çoğu bu ‘’H’’ sesi yanlışlığını çok yaparlar. ‘’Takımlar sahaya giriyor’’ yerine ‘’Takımlar saaya giriyor.’’ derler. Bu şekilde konuşanların diyafram çalışmalarını ve sesli bir şekilde ‘’H’’ sesine özen göstererek kitap, gazete okumalarını öneririm.

‘’R’’ SESİ:
Tıpkı ‘’H’’ sesi gibi bazı kişilerde de ‘’R’’ sesi bozukluğu vardır. Ya bu sesi hiç söyleyemezler; ya da sesin boğumlamasını geride yaparlar. ‘’R’’ yerine geride (Ğ) yumuşak ‘’g’’ sesi duyulur. Her ikisi de konuşmayı çirkinleştirir. ‘’R’’ sesi köpek dişlerinden başlayarak üst diş kökleri ve büyük dilimizin hafif titreşmesiyle ortaya çıkar. Eğer bu harf iyi boğumlanmazsa ‘’para’’ yerine ‘’paa’’ yada ‘’kara’’ yerine ‘’kaa’’ çıkar. Bu şekilde konuşmak da dinleyenlerin kulağına hoş gelmez. Öğleyse düzeltmek için nasıl bir yol izlemeliyiz?
‘’R’’ sesi söylemekte zorluk çeken kişiler önce her zaman olduğu gibi güzel bir diyafram nefesi almalı ve kuvvetli, abartılı bir şekilde nefesleri bitinceye kadar Rrrrrrrrrrrrrrrr…….. ya da Pprrrrrrrrrrr……..yaparak büyük dillerinin titreşmesini sağlamalılar.Ayrıca bu alıştırmalardan sonra;

Ra-Re-Ri-Ro-Ru-Rö-Rü
Ar-Er-İr-Or-Ur-Ör-Ür
Rar-Rer-Rir-Ror-Rur-Rör-Rür
Tra-Tre-Tri-Tro-Tru-Trö-Trü
Far-Fer-Fir-For-Fur-För-Für
Fra-Fre-Fri-Fro-Fru-Frö-Frü

Şeklindeki heceleri de önce yavaş yavaş sonra hızlanabildiğiniz kadar hızlanarak tekrarlayabilirsiniz. Daha da ileriye gitmek istiyorsanız içinde ‘’R’’ harfi geçen kelimeleri ve tekerlemeleri bularak (Raket,Roka,Resim,Kara,Para…V.s.) çalışmalarınıza güç katabilirsiniz.

‘’S’’ SESİ
Çevremizde çok sık rastladığımız bir sorundur. ‘’s’’ sesini doğru çıkaramayan kişilerde puslu bir ses olarak duyulur. Bilinçsizce üzerine gidip ısrar edildiğindeyse kulağa daha çirkin bir şekilde gelir. Bazı kişiler çok hızlı konuşarak bu sorunu gidermeye çalışırlar. Bu konuşma şekli hem konuşmayı daha anlaşılmaz duruma sokar hem de ‘’s’’ sesini doğru söylememizde bize yardımcı olmaz. ‘’S’’ sesini çıkarırken büyük dil büzülür, dil ucu sivrilir ve arka ön dişlere yaklaşır.’’S’’ sesini yanlış söyleyenler genellikle dillerini üst arka diş eti ile dişlerin birleştiği yere değdirirler. O zaman da hava dilin iki yanından çıkar ve bozuk bir ‘’S’’ sesi duyulur.
‘’S’’ sesi bozukluğu varsa iyi bir diyafram çalışmasından sonra aşağıda belirtilen ses çalışmalarını yapabilirsiniz.
Sa-Se-Si-So-Su-Sı-Sö-Sü
Sas-Ses-Sis-Sos-Sus-Sıs-Sös-Süs
Asa-Ese-İsi-Oso-Usu-Isı-Ösü-Üsü
As-Es-İs-Os-Us-Is-Ös-Üs

Ayrıca bir diş hekimine gidip de ön dişlerini tedaviden geçiren bir kişi tedavi süreci bitmeden mutlaka eski konuşmasına göre bir farklılık olup olmadığını kontrol etmek için ‘’s’’ egzersizleri yapmalıdır. İyi yapılmayan ve dişlerin arasında aralık bırakılan bir tedavi şekli konuşurken dışarıya doğru hava kaçıracağından ‘’S’’ sesi gene bozuk çıkar. Saman,sandık,soru,Selami,sezer,sezgin v.s. gibi kelimelerle veya ;Sandıklıda sepetleri sıralı simitçi ,sofrada sökülen sucukları süpürdü.Selimiye’de sekiz bin sekiz yüz seksen sekiz semerci ,seçkin semerlerini sedefçi Sefer’e senetsiz sepetsiz verdi.Sıcaktan sızlayan Sındırgı’lı sıyrık Sıdıka; sırıktan sıska sıvacısıyla sıtmadan sızlandı. Sokaklarda soluyan somurtkan sobacıyla solucan suratlı soytarılara sonsuz sorularını sordu.Bunun gibi tekerlemelerle de ‘’S’’ sesinin seslendirilmesine yardımcı olabilirsiniz.

‘’Z’’ SESi

‘’S’’ sesi bozukluğu olan kimselerde genelde ‘’z’’ sesi bozukluğu da olur çünkü bu sesin çıkış yeri tıpkı ’’s’’ sesi gibi aynı yerdendir. Yanlış bir ‘’s’’ sesi tonsuz çıkar ; ‘’z’’ sesiyse tam tersine daha belirgin ve tonludur.Bu tür konuşma bozukluklarını da aşağıda belirttiğim egzersizlerle olumlu yönde geliştirebilirsiniz.

Za-Ze-Zi-Zo-Zu-Zı-Zö-Zü
Zaz-Zez-Ziz-Zoz-Zuz-Zız-Zöz-Züz
Zar-Zer-Zir-Zor-Zor-Zır-Zör-Zür

Zeka,Zalim,Zamir,Zile,Zekâ,Zeytin,Zafer,gibi kelimeler yada;
‘’Zevzek Zeki,zehir zemberek zerreleri zeybek Zerrin’e zenci zeytinle verdi. Ziyankâr Ziyâ zibidi Zâide ile Zincirlikuyu’da Zile’li Zerdâlizâde’lerin Ziyâfetinde zom oldu. ‘’ gibi tekerlemeler bol bol tekrarlanarak ‘’Z’’ sesinin düzelmesine yardımcı olabilirsiniz.

Sevgili okurlarım bu yazımda güzel konuşmayı engelleyen fiziksel sorunlar üzerinde durdum. Sabırla ve dikkatli bir şekilde çalışıldığı zaman bu sorunların tamamen kalkacağı ya da en aza indirgeneceğini unutmamak gerekir.